Σε προηγούμενο άρθρο μας, είδαμε ποια εργαλεία έχει να προσφέρει η φαρμακευτική για τη διακοπή του καπνίσματος. Ένα από αυτά, η θεραπεία υποκατάστασης με νικοτίνη (Nicotine Replacement Therapy – NRT) είναι πιθανότατα η πιο πολυδιαφημισμένη μέθοδος, καθώς και η πιο άμεσα προσβάσιμη, αφού τα διαθέσιμα σκευάσματα ανήκουν στην κατηγορία των μη συνταγογραφούμενων.
Ο συνδυασμός διαφορετικών μορφών και συγκεκριμένα ενός αυτοκόλλητου, που απελευθερώνει συγκεκριμένη ποσότητα νικοτίνης και προσφέρει βασική κάλυψη, με μια μορφή που ανακουφίζει την έντονη επιθυμία για κάπνισμα, όπως οι τσίχλες και οι εισπνοές, φαίνεται ότι είναι αποτελεσματικότερος από τη μονοθεραπεία. Πώς, όμως, επιλέγουμε σκευάσματα και δοσολογία; Αν δει κανείς το φύλλο οδηγιών του αυτοκόλλητου νικοτίνης, το κριτήριο το οποίο καθορίζει τη δόση είναι ο αριθμός των τσιγάρων που καπνίζει ο χρήστης. Ακόμα και το BNF (το Βρετανικό εθνικό συνταγολόγιο) κινείται σε αυτή τη λογική. Τίθεται το εύλογο ερώτημα, ωστόσο, αν ένα νούμερο αρκεί για να χαρακτηρίσει το βαθμό εξάρτησης ενός ατόμου από τη νικοτίνη.
Προφανώς και δεν αρκεί, επομένως ένα εργαλείο που θα “μετρήσει” το βαθμό φυσικής εξάρτησης θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο στην εξατομίκευση της NRT. Ένα από αυτά τα εργαλεία είναι το Fagerstrom Test, που αποτελείται από έξι ερωτήσεις και δίνει ένα τελικό σκορ που χαρακτηρίζει το μέγεθος της εξάρτησης.
| Fagerstrom Test Score | ||
| Πόσο σύντομα μετά το πρωινό ξύπνημα καπνίζετε το πρώτο τσιγάρο; | Εντός 5 λεπτών 5-30 λεπτά 31-60 λεπτά | 3 2 1 |
| Βρίσκετε δύσκολο να μην καπνίσετε σε χώρους που απαγορεύεται το κάπνισμα; | Ναι Όχι | 1 0 |
| Ποιο τσιγάρο της ημέρας θα είχατε μεγάλο πρόβλημα να σταματήσετε; | Το πρώτο μετά το ξύπνημα Οποιοδήποτε άλλο | 1 0 |
| Πόσα τσιγάρα καπνίζετε σε μια μέρα; | ≤10 11-20 21-30 ≥30 | 0 1 2 3 |
| Καπνίζετε πιο συχνά/ περισσότερο το πρωί; | Ναι Όχι | 1 0 |
| Καπνίζετε ακόμα κι όταν είστε άρρωστος στο κρεββάτι; | Ναι Όχι | 1 0 |
| Σύνολο |
Το αποτέλεσμα του τεστ αξιολογείται ως εξής:
Σκορ 1-2 υποδεικνύει χαμηλή εξάρτηση και σε αυτή την περίπτωση είναι πιθανόν να μη χρειάζεται θεραπεία υποκατάστασης, ωστόσο, ο καπνιστής θα πρέπει να ενημερωθεί ότι μπορεί να παρουσιαστούν συμπτώματα στέρησης εάν αποφασίσει να σταματήσει το κάπνισμα. Σκορ 3-4 υποδεικνύει χαμηλή έως μέτρια εξάρτηση, 5-7 μέτρια εξάρτηση και ≥8 υψηλή.
Είναι προφανές ότι όσο υψηλότερος ο βαθμός εξάρτησης, τόσο μεγαλύτερες δόσεις των σκευασμάτων θα χρειαστεί ο καπνιστής. Ενδεικτικά, θα αναφέρω τα σχήματα που προτείνει το πρωτόκολλο του Nottinghamshire Healthcare NHS Trust, όπου βρίσκομαι αυτό τον καιρό. Για χαμηλή εξάρτηση, αν ο καπνιστής επιθυμεί, ένα αυτοκόλλητο 7mg για 16ωρη ή 24ωρη εφαρμογή ή/και τροχίσκοι 1.5mg μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Στη χαμηλή προς μέτρια, προβλέπεται χρήση αυτοκόλλητου 14mg μαζί με είτε εισπνοές 15mg είτε τροχίσκους 4mg. Για τη μέτρια και την υψηλού βαθμού εξάρτηση, χρησιμοποιείται αυτοκόλλητο 21mg με εισπνοές 15mg ή τροχίσκους 4mg.
Το Fagerstrom Test μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αυτοαξιολόγηση από τους καπνιστές. Στον πάγκο του φαρμακείου, μπορεί να αυξήσει το χρόνο αλληλεπίδρασης με τον καπνιστή, να δώσει καλύτερη εικόνα για το βαθμό της δυσκολίας που πιθανώς αυτός θα αντιμετωπίσει διακόπτοντας το κάπνισμα και να καθοδηγήσει την επιλογή δοσολογίας NRT πιο αποτελεσματικά. Για δοκιμάστε το.
ΠΗΓΕΣ
- Fagerström Test for Nicotine Dependence (FTND) and Heaviness of Smoking (HSI). https://www.iarc.fr/en/publications/pdfs-online/prev/handbook12/Tobacco_vol12_appendices.pdf, Accessed 10-12-2016
- Procedure for Use of Nictine Replacement Therapy on Inpatient Units. Nottinghamshire Healthcare NHS Foundation Trust, September 2016.
