6 Μύθοι Για τη Γρίπη Και Το Αντιγριπικό Εμβόλιο

Κάποιες φορές στα άρθρα μας, ακολουθείτε συνδέσμους που σας οδηγούν σε ιστοσελίδες που δεν μας ανήκουν. Οι σύνδεσμοι αυτοί επισημαίνονται με ένα βέλος στα δεξιά του συνδέσμου.
Παρότι καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να περιλαμβάνουμε στο περιεχόμενό μας μόνο συνδέσμους που οδηγούν σε ιστοσελίδες υψηλής ποιότητας, δεν έχουμε καμία ευθύνη για το περιεχόμενο ή τη διαθεσιμότητα ιστοσελίδων που ανήκουν σε τρίτους.
Επιπλέον, έχετε υπόψη σας ότι οι πολιτικές ασφάλειας και ιδιωτικότητας σε αυτές τις ιστοσελίδες πιθανόν να είναι διαφορετικές από αυτές του Κλινικού Φαρμακοποιού, συνεπώς φροντίστε να τις διαβάσετε προσεκτικά.
Για ερωτήματα και ανησυχίες σχετικά με το περιεχόμενο των συνδεδεμένων ιστοσελίδων, παρακαλούμε να απευθύνεστε στους διαχειριστές αυτών.

Το σημερινό σημείωμα είναι σύντομο, αλλά η σπουδαιότητά του είναι αντιστρόφως ανάλογη του μεγέθους του. Έχουμε, αισίως, 21 Οκτωβρίου (2016), που σημαίνει ότι ο εμβολιασμός για την εποχική γρίπη (θα έπρεπε να) είναι στο ζενίθ του. Παρότι το αντιγριπικό εμβόλιο μπορεί να το κάνει όποιος επιθυμεί, σε ορισμένες κατηγορίες του πληθυσμού κρίνεται απαραίτητο.

Σύμφωνα με την τελευταία εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας, το αντιγριπικό εμβόλιο οφείλουν να κάνουν πρωτίστως οι λεγόμενες ομάδες υψηλού κινδύνου, ήτοι:

  • Όσοι είναι άνω των 60 ετών
  • Άτομα με ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω νοσήματα, ανεξαρτήτως ηλικίας:
    • Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες
    • Καρδιακή νόσο με σοβαρές αιμοδυναμικές διαταραχές
    • Ανοσοκαταστολή για οποιοδήποτε λόγο
    • Μεταμόσχευση οργάνων
    • Δρεπανοκυτταρική νόσο και λοιπές αιμοσφαιρινοπάθειες
    • Σακχαρώδη διαβήτη και λοιπά χρόνια νοσήματα του μεταβολισμού
    • Χρόνια νεφρική νόσο
  • Νευρομϋικά νοσήματα
  • Έγκυες σε οποιοδήποτε στάδιο της εγκυμοσύνης τους, λεχωίδες και θηλάζουσες
  •  Άτομα με νοσηρή παχυσαρκία (BMI>40kg/m2)
  • Παιδιά που βρίσκονται σε αγωγή με χρόνια λήψη ασπιρίνης, για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης συνδρόμου Reye εξαιτίας της γρίπης
  • Όσοι έρχονται σε επαφή με βρέφη μικρότερα από 6 μηνών, και όσοι φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών από τη γρίπη.
  • Οι κλειστοί πληθυσμοί (προσωπικό και οικότροφοι εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων, τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων κ.α.)
  • Όσοι εργάζονται σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό, παραϊατρικό, διοικητικό, και βοηθητικό προσωπικό). 

Δυστυχώς, στη χώρα μας το ποσοστό εμβολιασμού του γενικού πληθυσμού για τη γρίπη είναι πολύ χαμηλό, των επαγγελματιών υγείας μη εξαιρουμένων. Σ’αυτό συμβάλλει η διάδοση ορισμένων χαρακτηριστικών μύθων, όπως συμβαίνει άλλωστε σχεδόν πάντα. Ας δούμε τους πιο συνηθισμένους, μαζί με την απαραίτητη κατάρριψή τους.

ΜΥΘΟΣ #1: «Η γρίπη είναι ακίνδυνη»

Η γρίπη είναι σοβαρή νόσος, ιδιαίτερα επικίνδυνη για όσους ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Το έτος 2015-2016, 197 συμπολίτες μας έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας της γρίπης. Από αυτούς, περίπου το 80% θα έπρεπε να είχε εμβολιαστεί με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες (‘Εκθεση ΚΕΕΛΠΝΟ, 2016).

Photo by rawpixel.com from Pexels

ΜΥΘΟΣ #2: «Όσοι κάνουν το αντιγριπικό εμβόλιο μεταδίδουν γρίπη στους άλλους»

Το αντιγριπικό εμβόλιο περιέχει απενεργοποιημένους («νεκρούς») ιούς γρίπης. Η νόσηση από αυτό, και άρα και η μετάδοση της νόσου, είναι απλώς αδύνατη. Η έκδοση του εμβολίου με ζώντες εξασθενημένους ιούς (LAIV) που χορηγείται τοπικά στη μύτη δεν έχει κυκλοφορήσει ποτέ στη χώρα μας.

ΜΥΘΟΣ #3: «Το αντιγριπικό εμβόλιο περιέχει υδράργυρο και φορμαλδεΰδη»

Από πού να αρχίσει κανείς; Καταρχάς, κανένα εμβόλιο δεν περιέχει «υδράργυρο». Ο μύθος αναφέρεται στην ουσία θειομερσάλη (thimerosal), η οποία μεταβολίζεται προς μια οργανική ένωση του υδραργύρου και συγκεκριμένα τον αιθυλεστέρα του. Το μόριο αυτό είναι μη-τοξικό και δεν διέρχεται τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, σε αντίθεση με τον μεθυλ-εστέρα του υδραργύρου που απαντάται στα θαλασσινά και στα ψάρια, ενώ αποβάλλεται πολύ πιο γρήγορα. Η θειομερσάλη έχει αποδειχθεί ασφαλής μετά από εκτενείς έρευνες, εκ των υστέρων βέβαια, καθότι αφαιρέθηκε προληπτικά από το σύνολο σχεδόν των εμβολίων στις αρχές της περασμένης δεκατετίας. Για να γίνει καλύτερα αντιληπτή η διαφορά μεταξύ του υδραργύρου και της θειομερσάλης, μπορεί κανείς να σκεφτεί το εξής: πόσο μοιάζει με το δηλητηριώδες αέριο χλώριο, το κοινό μαγειρικό αλάτι; (χλωριούχο νάτριο)

Εντούτοις, τα αντιγριπικά εμβόλια μιας δόσης που εισάγονται στην χώρα μας δεν περιέχουν θειομερσάλη. Η ουσία αυτή συνεχίζει να χρησιμοποιείται ως συντηρητικό μονο στα ειδικά φιαλίδια του αντιγριπικού εμβολίου πολλαπλών δόσεων, που δεν υπάρχουν στη χώρα μας.

Η φορμαλδεΰδη χρησιμοποιείται κατά την διαδικασία παρασκευής του εμβολίου για την απενεργοποίηση των ιικών στελεχών, και αφαιρείται στη συνέχεια με τη μέθοδο της αραίωσης. Παρόλα αυτά, ίχνη της ενδέχεται να παραμένουν στο τελικό προϊόν. Πόσα είναι αυτά τα ίχνη; Κυμαίνονται από 5 έως 25μg (μικρογραμμάρια, δηλαδή εκατομμυριοστά του γραμμαρίου) ανά δόση, ποσό αμελητέο σε σχέση με την φορμαλδεΰδη που κυκλοφορεί συνεχώς στο αίμα μας, αφού παράγεται κατά τη διάρκεια διάφορων βιοχημικών διεργασιών, όπως στον μεταβολισμό των αμινοξέων. Ως μέτρο σύγκρισης, το μέσο αχλάδι περιέχει 8-13mg (μιλιγραμμάρια, χιλιοστά του γραμμαρίου) φορμαλδεΰδης, δηλαδή 320 έως 520 φορές περισσότερη από ένα εμβόλιο με τη μέγιστη περιεκτικότητα σ’ αυτή.

Δύο μέτρια αχλάδια
Image by Andy Delecluyse from Pixabay

ΜΥΘΟΣ #4: «Το αντιγριπικό εμβόλιο δεν είναι αποτελεσματικό»

Όσο πιο σοβαρός είναι ένας ισχυρισμός, τόσο πιο ισχυρές οφείλουν να είναι οι προσφερόμενες αποδείξεις. Η βιβλιογραφία, λοιπόν, υπέρ της διαχρονικής αποτελεσματικότητας του αντιγριπικού εμβολίου είναι κάτι παραπάνω από συντριπτική, με περισσότερες από 100 δημοσιεύσεις.

Ο μύθος, πάντως, αυτός έχει τη βάση του στο γεγονός ότι το αντιγριπικό εμβόλιο πράγματι είναι το λιγότερο αποτελεσματικό από όλα τα υπόλοιπα διαθέσιμα εμβόλια. Αυτό οφείλεται σε μια πλειάδα από αιτίες.

Πρώτον, τα αντιγριπικά εμβόλια περιέχουν μόνο τρία στελέχη ιών γρίπης*, από τα εκατοντάδες που ενδέχεται να κυκλοφορούν κάθε στιγμή. Δεύτερον, η απόφαση για το ποια στελέχη θα συμπεριληφθούν κάθε χρόνο, λαμβάνεται από ειδικούς της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας βάσει προβλέψεων για τα στελέχη με τις μεγαλύτερες πιθανότητες να προκαλέσουν εξάρσεις την επόμενη χρονιά. Όπου υπάρχει πρόβλεψη, ο κίνδυνος αποτυχίας είναι αυξημένος. Πράγματι, η απόλυτη αποτελεσματικότητα του εμβολίου εμφανίζει διακυμάνσεις από χρονιά σε χρονιά. Όμως, όπως έγινε φανερό από μεγάλη συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυσητο εμβόλιο προστατεύει ακόμα και όταν δεν συμπίπτουν απόλυτα τα επιλεγμένα αντιγόνα, λόγω φαινομένων διασταυρούμενης αντιδραστικότητας.

*Ενημέρωση (23/11/2018): Για τη σεζόν 2018-2019, όλα τα εμπορικώς διαθέσιμα εμβόλια για την εποχική γρίπη (Vaxigrip-Tetra, Fluarix-Tetra και Influvac-Tetra) κυκλοφορούν μόνο ως τετραδύναμα· μικρή εξαίρεση υπάρχει για το Influvac για το οποίο διατέθηκε επιπλέον μια πολύ μικρή ποσότητα τριδύναμων εμβολίων στην αγορά. Η διαφορά μεταξύ τριδύναμου και τετραδύναμου έγκειται στην συμπερίληψη ενός ακόμα στελέχους του ιού γρίπης Β στο εμβόλιο. Καθώς το 30% περίπου του συνόλου των κυκλοφορούντων ιών γρίπης στην Ευρώπη ανήκουν στον τύπο Β, αναμένεται να αυξηθεί το ποσοστό κάλυψης του πληθυσμού που θα εμβολιαστεί, γεγονός που επιβεβαιώθηκε εμφατικά κατά τη σεζόν 2017-2018, όπου η συντριπτική πλειονότητα των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων γρίπης προκλήθηκε από ιό τύπου Β που συμπεριλήφθηκε στο τετραδύναμο εμβόλιο αλλά όχι στο τριδύναμο:  Σημείο προσοχής αποτελεί το γεγονός ότι για τη σεζόν 2018-2019, μόνο τα 2 τετραδύναμα εμβόλια έχουν αδειοδοτηθεί για χορήγηση σε άτομα ηλικίας 6 μηνών και άνω (Vaxigrip Tetra και Fluarix Tetra). To Influvac-Tetra έχει προς το παρόν άδεια χορήγησης μόνο σε ενήλικες άνω των 18 ετών. 

ΜΥΘΟΣ #5: «Δεν κάνει να φάω αυγό, κοτόπουλο ή ψάρι τη μέρα του εμβολίου»

Ο αγαπημένος μου. Έχει ήδη απαντηθεί εδώ.

ΜΥΘΟΣ #6: «Εσείς οι επαγγελματίας υγείας τα παίρνετε από τις φαρμακευτικές για να τα λέτε αυτά, αλλά δεν τα κάνετε στους εαυτούς σας!» (συνήθως όχι τόσο ευγενικά διατυπωμένος…)

Πράγματι, τα ποσοστά εμβολιασμού στις τάξεις των επαγγελματιών υγείας είναι απογοητευτικά. Πάντως, σ’ αυτή την πλευρά της πόλης, το ποσοστό των κλινικών φαρμακοποιών που είναι εμβολιασμένο, βρίσκεται σταθερά στο 100%:

Μοιραστείτε τη γνώση!

,