Είναι ευρέως διαδεδομένο ότι οι άνθρωποι που παρουσιάζουν αλλεργία στην πενικιλλίνη, έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν διασταυρούμενη αλλεργία στις κεφαλοσπορίνες. Η αρχική αιτιολόγηση «κατηγορεί» τον κοινό β-λακταμικό δακτύλιο που φέρουν στο μόριό τους τα αντιβιοτικά των δύο ομάδων:
Επιπλέον, οι αρχικές μελέτες έδειχναν πως η πιθανότητα διασταυρούμενης αλλεργίας ανέρχεται σε 10%, δηλαδή ένας στους δέκα ανθρώπους με αλλεργία στην πενικιλλίνη, εμφάνιζε ταυτόχρονα αλλεργία και στις κεφαλοσπορίνες.
Όπως όμως γράφει το εξαιρετικό “Pharmacology Weekly” στο τελευταίο newsletter του, τα μεταγενέστερα δεδομένα ζωγραφίζουν μια αρκετά διαφορετική εικόνα.
Αφενός, το σχετικά μεγάλο ποσοστό οφειλόταν στη μόλυνση των προϊόντων κεφαλοσπορίνης με ίχνη πενικιλλίνης, καθότι αρχικά η πενικιλλίνη αποτελούσε την πρώτη ύλη για την παραγωγή των κεφαλοσπορινών. Στην πορεία η διαδικασία παρασκευής άλλαξε, με αποτέλεσμα το πραγματικό ποσοστό διασταυρούμενης αλλεργίας να κυμαίνεται μεταξύ 1% και 2%. Αφετέρου, η αιτία της διασταυρούμενης αλλεργίας δεν είναι ο β-λακταμικός δακτύλιος αλλά οι πλευρικές αλυσίδες. Οι πενικιλλίνες έχουν μία πλευρική αλυσίδα συνδεδεμένη με τον δακτύλιο της β λακτάμης, ενώ οι κεφαλοσπορίνες έχουν δύο (EDIT: Όπως σωστά επισημαίνει ο συνάδελφος Ντίνος Λιάρας, στο μόριο των κεφαλοσπορινών μόνο η μία πλευρική αλυσίδα συνδέεται απευθείας με τoν β-λακταμικό δακτύλιο ενώ η δεύτερη συνδέεται με τον δακτύλιο της θειαζίνης). Όταν η πλευρική αλυσίδα της πενικιλλίνης στην οποία είναι κάποιος αλλεργικός, εμφανίζει δομικές ομοιότητες με οποιαδήποτε εκ των δύο αλυσίδων μιας κεφαλοσπορίνης, οι πιθανότητες διασταυρούμενης αλλεργίας αυξάνονται.
O παρακάτω πίνακας συνοψίζει τις πενικιλλίνες και τις αντίστοιχες κεφαλοσπορίνες με παρόμοιες πλευρικές αλυσίδες, οι οποίες προφανώς εμφανίζουν αυξημένες πιθανότητες διασταυρούμενης αλλεργίας μεταξύ τους:
| ΠΕΝΙΚΙΛΛΙΝΗ | Αμοξικιλλίνη | Αμπικιλλίνη | Βενζυλοπενικιλλίνη |
| ΚΕΦΑΛΟΣΠΟΡΙΝΗ | Κεφακλόρη Κεφαδροξίλη (Biodroxil, ΙΦΕΤ) Κεφατριζίνη Κεφπροζίλη Κεφαλεξίνη (δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα) Κεφραδίνη (δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα) | Κεφακλόρη Κεφαδροξίλη (Biodroxil, ΙΦΕΤ) Κεφατριζίνη Κεφπροζίλη Κεφαλεξίνη (δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα) Κεφραδίνη (δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα) | Κεφοξιτίνη Κεφαλοθίνη (δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα) |
Όπως φαίνεται και από τον πίνακα, η διασταυρούμενη αλλεργία αφορά κυρίως στις κεφαλοσπορίνες πρώτης και δεύτερης γενιάς. Οι νεότερες έχουν δομικά διαφορετικές πλευρικές αλυσίδες και συνεπώς μικρότερες πιθανότητες να προκαλέσουν προβλήματα.
Ένα ακόμα εξίσου σημαντικό στοιχείο που αναφέρεται στο άρθρο, είναι το εξής: Αν η αλλεργία δεν είναι Τύπου Ι, δηλαδή αναφυλλαξία, ούτε σοβαρή αντίδραση Τύπων ΙΙ, ΙΙΙ ή IV, τότε, συνεκτιμώντας φυσικά τον συνολικό κίνδυνο, συστήνεται στον γιατρό να συνταγογραφήσει κεφαλοσπορίνη αντί για ένα ευρέως φάσματος, άλλο αντιβιοτικό, καταδεικνύοντας έτσι τις εκρηκτικές διαστάσεις που έχει λάβει το πρόβλημα της ανθεκτικότητας των μικροβίων.
Για το πρωτότυπο άρθρο και την βιβλιογραφία που το υποστηρίζει, μπορείτε να ακολουθήσετε τον παρακάτω σύνδεσμο:
https://www.ebmconsult.com/articles/penicillin-allergy-cross-reactivity-cephalosporin-antibiotics
